第四十三卷:凌霄 以上蔓本
凌霄
- 原 凌霄花,一名紫葳,本草云,俗谓赤艳曰紫葳葳,此花赤艳,故名。一名陵苕,尔雅云︰苕,陵苕。黄华,蔈。白华,茇。注云︰一名陵时,华色异,名亦不同。疏云,黄华名蔈,白华名茇,别花色之名也。诗小雅,郑笺云,陵苕之华,紫赤而繁。而此云黄、白者,盖就紫色之中有黄紫、白紫耳。一名女葳,一名茇华,一名武威,一名瞿陵,一名鬼目。处处皆有,多生山中,人家园圃亦栽之,野生者,蔓才数尺,得木而上,即高数丈,蔓间须如蝎虎足,附树上甚坚牢,久者藤大如杯,春初生枝,一枝数叶,尖长有齿,深青色,开花一枝十馀朵,大如牵牛,花头开五瓣,赭黄色,有数点,夏中乃盈,秋深更赤,八月结荚,如豆角,长三寸许,子轻薄如榆仁、如马兜铃仁,根长亦如兜铃根,秋深采之,阴乾。花及根甘、酸,微寒,无毒,治妇人产乳馀疾,崩中,㿂瘕血闭,寒热羸瘦。茎叶苦,平,无毒,主治热风身痒,游风风疹,瘀血,喉痹热痛,凉血生肌。
- 汇考
- 增 诗 小雅 苕之华,芸其黄矣。 传 苕,陵苕也,将落黄。
- 苕之华,其叶青青。 传 华落,叶青青然。
- 老学庵笔记 凌霄花未有不依木而能生者,惟西京富郑公园中一株,挺然独立,高四丈,围三尺馀,花大如杯,旁无所附,宣和初,景华苑成,移植于芳林殿前,画图进御。
- 三柳轩杂识 凌霄花为势客。
- 花经 凌霄花六品四命。
- 原本事集 西湖藏春坞,门前有二古松,各有凌霄花络其上,诗僧清顺常昼卧其下,子瞻为郡,一日屏骑从过之,松风搔然,顺指落花觅句,子瞻为作木兰花词。
- 增 嵩山记 初祖庵前有三花树,盖凌霄藤附桧而生者也,花正开,深红可爱,自达磨未至时有之。
- 原 学圃馀疏 凌霄花缠奇石老树,作花可观,大都与春时紫藤皆园林中不可少者。
- 花史 富郑公居洛,其家圃中凌霄花无所因附而特起,岁久遂成大树,高数寻,亭亭可爱,朱弁曰,是花岂非草木中豪杰乎,所谓不待文王而犹者也。
- 集藻
- 赋
- 增 宋 梅尧臣 凌霄花赋 厥草惟夭,厥木惟乔,草有柔蔓,木有繁条,缘根兮附带,布叶兮敷茵,朱华粲兮下覆,本干蔽兮不昭,嗟兮此木几岁几年而至于合抱,夫何此草一旦一夕而遂曰凌霄,是使藜藿蒿艾慕高艳而仰翘翘也,安知蘋藻自洁,蕙兰自芳,芙容出污而自丽,芝菌不根而自长,或纫佩带,或采顷筐,或制裳于骚客,或登歌于乐章,故得为馨为荐为嘉为祥,皆无附著亦以名扬,奚必托危柯而后昌,吾谓木老多枯,风高必折,当是时将恐摧为朽荄,不复萌檗,岂得与百卉并列也邪。
- 五言古诗
- 增 唐 白居易 有木诗 有木名凌霄,擢秀非孤标,偶依一株树,遂抽百尺条,托根附树身,开花寄树梢,自谓得其势,无因有动摇,一旦树摧倒,独立暂飘飖,疾风从东起,吹折不终朝,朝为拂云花,暮为委地樵,寄言立身者,勿学柔弱苗。
- 原 宋 梅尧臣 凌霄花 草木不解行,随生自有理,观此引蔓柔,必凭高树起,气类固有合,萦缠岂由已,仰见苍虬枝,上发彤霞蕊,层霄不易凌,樵斧者谁子,一日摧作薪,此物当共萎。
- 曾肇 凌霄花 凌霄体纤柔,枝叶工托丽,青青乱松树,直干遭蒙蔽,不有严霜威,焉能辨坚脆。
- 增 范浚 凌霄花 栽松待成阴,种漆拟作器,人皆笑艰拙,往往得后利,君看植凌霄,百尺蔓柔翠,新花郁煌煌,照日吐妍媚,风霜忽摇落,大木亦凋瘁,视尔托根生,枯茎无残蒂,先荣疾萧瑟,物理固难恃,凌霄亟芳华,衰歇亦容易。
- 明 高启 瞻木轩并序 道士李玄修所居庭,有凌霄花依树而生,近树伐而凌霄花独存,因以名室,求予赋诗,
- 凌霄托高树,引蔓日已长,缠绵共春荣,幽花蔼敷芳,高树忽见伐,无依向风霜,亭亭还自持,柔姿喜能强,君子贵独立,倚附非端良,览物成感叹,为君赋新章。
- 七言古诗
- 增 宋 陆游 凌霄花 庭中青松四无邻,凌霄百尺依松身,高花风堕赤玉盏,老蔓烟湿苍龙鳞,古来豪杰人少知,昂霄耸壑宁自期,抱才委地固多矣,今我抚事心伤悲。
- 七言绝句
- 增 唐 欧阳炯 凌霄花 凌霄多半绕棕榈,深染栀黄色不如,满树微风吹细叶,一条龙甲飐清虚。
- 原 宋 杨绘 凌霄花 直饶枝干凌霄去,犹有根原与地平,不道花依他树发,强攀红日斗妍明。
- 贾昌朝 凌霄 披云似有凌云志,向日宁无捧日心,珍重青松好依托,直从平地起千寻。
- 增 范成大。寿栎堂前小山峰凌霄花盛开,葱茜如画,因名之曰凌霄峰 天风摇曳宝花垂,花下仙人住翠微,一夜新枝香焙暖,旋薰金缕绿罗衣。 山容花意各翔空,题作凌霄第一峰,门外轮蹄尘扑地,呼来借与一枝筇。
- 陆游。游弥牟菩提院,庭下有凌霄藤附古楠,其高数丈,花已零落满地 绛英翠蔓亦佳哉,零乱空庭码碯杯,遍雨新花天有意,定知閒客欲閒来。
- 原 赵汝回 凌霄花 袅袅枯藤浅浅葩,夤缘直上照残霞,老僧不作因依想,将谓青松自有花。
- 诗散句
- 原 宋 曾巩 固知臭味非相类,其奈萦缠不自由。
- 蒋梅边 引蔓閒花欲透云,托身下倚老松根。
- 唐 杜甫 古苕生迮地。
- 词
- 原 宋 苏轼 减字木兰花 双龙对起,白甲苍髯烟雨里,疏影微香,下有幽人昼梦长。 湖风清软,双鹊飞来争噪晚,翠飐红轻,时堕凌霄百尺英。
- 别录
- 原 禁忌 凌霄花用以蟠绣大石,殊可观玩,但鼻闻伤脑,花上露入目令人矇,孕妇经花下能堕胎,不可不慎。