另参
愁
- 左传曰:晋人谋去故绛。诸大夫曰:必居郇瑕氏之地。沃饶而近盬。魏献子曰:不如新田。土厚水深。居之不疾。郇瑕氏土薄水浅。其恶易觏。觏则民愁。愁则垫隘。于是乎有沉溺重膇之疾。
- 又曰:吴公子札来聘。请观于周乐。为之歌颂。曰:至矣哉。哀而不愁。(知命也。)乐而不荒。(节之以礼。)庄子曰:不知乎人。谓朱愚。知乎则反愁我躯。不仁则害人。仁则反伤吾身。不义则伤彼。义则反愁我己。
- 吴越春秋曰:越王念吴。欲复雠。愁心苦志。中夜抱柱而哭。承之以啸。群臣闻之曰:君王何愁心之甚也。夫复雠谋敌。非君王之忧。自臣下之急务也。
- 史记曰:虞卿著书八篇。号曰虞氏春秋。太史公曰:虞卿非穷愁。不能著书。自见于后世。
- 后汉书曰:梁冀妻色美。善为妖态。作愁眉。(具美妇人。)
- 楚辞曰:天问者。屈原所作也。屈原放逐。忧心愁悴。彷徨山泽。经历陵陆。嗟号日闻。仰天叹息。楚有先王之庙。及公卿祠堂。图画天地山川。神灵奇伟。及古贤圣怪物行事。周流罢倦。休息其下。仰见图画。因书其壁。呵而问之。以泄愤懑。舒写愁思。又曰:渔父者。屈原所作也。屈原驰逐江湘之閒。忧愁吟叹。而渔父避世隐身。钓鱼江滨。欣然自乐。时遇屈原川泽之域。怪而问之。遂相应答。
- 晋书曰:王丞(○按当作承。下同。参下郭子条。)去官东渡。是时道路寇盗。人怀危惧。丞每过艰险。处之若夷然。虽家人。不见其愁喜之色。
- 郭子曰:王东海初过江。(王丞(太平御览四百六十九作承。)字安期。)登琅邪山。叹曰:我由来不愁。今日直欲愁。
- 诗 后汉张衡四愁诗曰:我所思兮在泰山。欲往从之梁甫艰。侧身东望涕沾翰。美人赠我金错刀。何以报之英琼瑶。路远莫致倚逍遥。何以怀愁心烦劳。
- 又曰:我所望兮在桂林。欲往从之湘水深。侧身南望涕沾襟。美人赠我翠琅玕。何以报之双玉盘。
- 又曰:我所思兮在汉阳。欲往从之陇阪长。侧身西望涕沾裳。美人赠我貂襜褕。何以报之明月珠。
- 又曰:我所思兮在雁门。欲往从之雪纷纷。侧身北望涕沾巾。美人赠我锦绣段。何以报之青玉案。
- 晋张载拟四愁诗曰:我所思兮在南巢。欲往从之巫山高。佳人遗我筒中布。何以报之流黄素。
- 又曰:我所思兮在朔湄。欲往从之白雪霏。佳人遗我云中翮。何以赠之连城璧。
- 又曰:我所思兮在陇原。欲往从之隔秦山。佳人遗我双角端。何以赠之雕玉环。
- 又曰:我所思兮在营州。欲往从之路阻脩。佳人遗我绿绮琴。何以赠之双南金。
- 宋王徽咏愁诗曰:自予抱羁思。眇与日月长。载离非宋远。谁谓河难航。忧随积霖密。慨因朗旭彰。负之苦不胜。即之竟无方。如彼引鲲鱼。待尽守空梁。天地岂私贫。运至岂固当。既悟非形兆。兹数讵可攘。
- 梁王僧孺夜愁示诸宾诗曰:檐露滴为珠。池水合如璧。万行朝泪泻。千里夜愁积。孤帐闭不开。寒膏尽复益。谁知心眼乱。看朱忽成碧。
- 又忽不任愁聊示固远诗曰:去秋客旧吴。今春投故越。泪逐东归水。心挂西斜月。未应岁贬颜。直以忧残发。
- 梁刘孝绰夜不得眠诗曰:夜长愁反覆。怀抱不能裁。披衣坐惆怅。当户立徘徊。风音触树起。月色度云来。夏叶依窗落。秋花当户开。光阴已如此。复持忧自催。
- 梁刘孝先和兄孝绰夜不得眠诗曰:夜愁眠不安。起望台南端。叶惨风声异。楼空月色寒。笙冷调簧数。弦脆上琴难。百年行讵几。万虑坐相攒。谁家有明镜。暂借照心看。
- 赋 魏陈王曹植叙愁赋曰:时家二女弟。故汉皇帝聘以为贵人。家母见二弟愁思。故令予作赋曰:嗟妾身之微薄。信未达乎义方。遭母氏之圣善。奉恩化之弥长。迄盛年而始立。脩女职于衣裳。承师保之明训。诵六列之篇章。观图像之遗形。窃庶几乎皇英。委微躯于帝室。充末列于椒房。荷印绂之令服。非陋才之所望。对床帐而太息。慕二亲以增伤。扬罗袖而掩涕。起出户而彷徨。顾堂宇之旧处。悲一别之异乡。
- 又愁思赋曰:四节更王兮秋气悲。遥思惝恍兮若有遗。原野萧条兮烟无依。云高气静兮露凝衣。野草变色兮茎叶希。鸣蜩抱木兮雁南飞。归室解裳兮步庭前。月光照怀兮星依天。居一世兮芳景迁。松乔难慕兮谁能仙。长短命也兮独何怨。
- 又九愁赋曰:嗟离思之难忘。心惨毒而含哀。践有畿之末境。超引领之徘徊。眷浮云以太息。愿攀登而无阶。匪徇荣而愉乐。信旧都之可怀。恨时王之谬听。受奸枉之虚辞。扬天威以临下。忽放臣而不疑。登高陵而反顾。心怀愁而荒悴。念先宠之既隆。哀后施之不遂。虽危亡之不豫。亮无远君之心。刈桂兰而秣马。舍予车于西林。愿接翼于归鸿。羌高飞而莫攀。因流景而寄言。向一绝而不还。伤时俗之趍险。独惆怅而长愁。感龙鸾而匿迹。如吾身之不留。窜江介之旷野。独眇眇而汎舟。思孤客之可悲。悯予身之翩翔。岂天监之孔明。将时运之无常。谓内思而自策。算乃昔之愆殃。以忠言而见黜。信无负于时王。俗参差而不齐。岂毁誉之可同。竞昏瞀以营私。害予身之奉公。共朋党而妒贤。俾予济乎长江。嗟大化之移易。悲性命之悠遭。愁慊慊而继怀。恒惨惨而情挽。旷年载而不回。长去君乎悠远。御飞龙之蜿蜿。扬翠霓之华旌。绝气霄而高骛。飘弭节于天庭。披轻云而下观。览九土之殊形。顾南郢之邦壤。咸芜秽而倚倾。骖盘桓让路以悲服。仰御骧以悲鸣。纡予袂而收涕。仆夫感以失声。履先王之正路。岂淫径之可遵。知犯君之招咎。耻干媚而求亲。顾旋复之无轨。长自弃于遐滨。与麋鹿而为群。宿林薮之葳蓁。野萧条而极望。旷千里而无人。民生期于必死。何自苦以终身。宁作清水之决泥。不为浊路之飞尘。践蹊径之危阻。登岧峣之高岑。见失群之离兽。觌偏栖之孤禽。怀愤激以切痛。若回刃之在心。愁戚戚其无为。游绿林而逍遥。临白水以悲啸。猿惊听而失条。亮无怨而弃逐。乃全行之所招。
- 魏繁钦愁思赋曰:何旻秋之惨悽。处闲夜而怀愁。潜白日于玄阴。翳朗月于重幽。零雨濛其迅集。潢淹汩以横流。听峻阶之回霤。心沉切以增忧。嗟王事之靡盬。士感时而情悲。愿出身以徇役。式简书以忘归。时陟岵以旋顾。涕渐缨而鲜晞。听鸣鹤之哀音。知我行之多违。怅俯仰而自怜。志荒悃而摧威。聊弦歌以厉志。勉奉职于闺闱。
- 又弭愁赋曰:伤有闲之淑女。采薜荔于朝阳。露素质之皎皎。绾玄发以流光。结翠叶于珠簪。擢丹华于绿房。点圜的之荧荧。映双辅而相望。袭游闲之妓服。褥阿縠之桂裳。纫畹兰于缨佩。动晻暧以遗芳。既容冶而多好。且妍惠之纤微。顾见予之独立。知我情之思归。鸣环瑱以回眄。若欲进而行迟。眷红颜之晔晔。何的皪之少群。整桂冠而自饰。敷綦藻之华文。从景炎而猗靡。粲绵邈以缤纷。时瞭眇以含笑。收婉媚以愁人。
- 梁简文帝序愁赋曰:情无所治。志无所求。不怀伤而忽恨。无惊猜而自愁。玩飞花之入户。看斜晖之度寮。虽复玉觞浮碗。赵瑟含娇。未足以袪斯耿。(○句有脱文。)息此长谣。
- 文 魏陈王曹植释愁文曰:予以愁惨。行吟路边。形容枯悴。忧心如焚。有玄虚先生见而问之曰:子将何疾。以至于斯。答曰:吾所病者愁也。先生曰:愁是何物。而能病子乎。答曰:愁之为物。惟惚惟恍。不召自来。推之弗往。寻之不知其际。握之不盈一掌。寂寂长夜。或群或党。去来无方。乱我精爽。其来也难进。其去也易追。临餐困于哽咽。烦冤毒于酸嘶。加之以粉饰不泽。饮之以兼肴不肥。温之以火石不消。摩之以神膏不稀。受之以巧笑不悦。乐之以丝竹增悲。医和绝思而无措。先生岂能为我蓍龟乎。先生作色而言曰:予徒辩子之愁形。未知子愁所由生。吾独为子言其发矣。今大道既隐。子生末季。沉溺流俗。眩惑名位。濯缨弹冠。咨诹荣贵。坐不安席。食不终味。遑遑汲汲。或惨或悴。所鬻者名。所拘者利。良由华薄。凋损正气。吾将赠子以无为之药。给子以澹泊之汤。刺子以玄虚之针。灸子以淳朴之方。安子以恢廓之宇。坐子以寂寞之床。使王乔与之(○本集作子。)携手而游。黄公与子咏歌而行。庄生为子具养神之馔。老聃为子致爱性之方。趣遐路以栖迹。乘轻云以高翔。于是精骇意散。改心回趣。愿纳至言。仰崇玄度。众愁忽然。不辞而去。