将帅
- 春秋元命苞曰:上天一星为郎将。
- 六韬曰:将冬不服裘。夏不操扇。天雨不张盖。出隘塞。犯泥涂。将必下步。士卒皆定。将乃就舍。炊者皆饱。将乃敢食。
- 左传曰:晋侯之弟杨干。乱行于曲梁。魏绛戮其仆。周官曰:凡制军。万有二千五百人为军。王六军。大国三军。次国二军。小国一军。
- 史记曰:魏文侯问。吴起何如人。李克曰:其用兵。司马穰苴弗能过也。于是魏文侯以为将。击秦。拔五城。
- 又曰:齐景公召穰苴。与语兵事。大说之。以为将军。穰苴曰:愿得君之宠臣。国中所尊。以临军。乃可。于是景公使庄贾往。穰苴与约会。日中于军门。穰苴先驰至军。立表下漏。待贾。暮时。庄贾乃至。召军正问曰:军法期而后者云何。曰:当斩。斩庄贾。以徇三军。三军之士皆震。
- 又曰:吴起之为将。与士卒最下者同衣食。卧不设席。行不骑乘。亲羸粮与士卒分劳。
- 又曰:文帝六年。匈奴大入边。乃以宗正刘礼为将军。军灞上。祝兹侯徐厉。军棘门。以河内守周亚夫为将军。军细柳。帝自劳军。至灞上及棘门军。直驰入。将军下骑送迎。已而之细柳军。士吏被甲。彀弓持满。先驱至。不得入。驱曰:天子且至。军门都尉曰:军中但闻将军令。不闻天子诏。于是上使诏军将。亚夫乃传言开壁。壁开。士吏曰:军中不得驱驰。于是天子乃按辔徐行。将军亚夫。将兵揖曰:介冑之士不拜。请以军礼见。天子为动色改容。使人称皇帝敬劳将军。成礼而去。既出军门。文帝曰:此真将军矣。曩者灞上棘门军。儿戏尔。其将固可袭而虏也。至亚夫。可得而犯耶。称善久之。
- 孙子曰:凡用兵之法。将受令于君。涂有所不由。军有所不击。城有所不攻。地有所不争。君命有所不受。故将通于九变之利者。知用兵矣。
- 韩子曰:吴起为魏将。而攻中山。军人有病疽者。吴起自吮其脓。伤者母立而泣。人曰:将军于若子如是。何为泣乎。对曰:吴子吮其父之伤。而杀之泾水之上。今安知不杀是子乎。
- 黄石公三略曰:良将之军也。恕己治人。推惠施恩。士力日新。战如风发。攻如河决。
- 军谶曰:军无财。士不来。军无赏。士不往。故良饵之下有悬鱼。重赏之下有勇夫。
- 淮南子曰:凡国有难。君自宫召将。诏之曰:社稷之命将(○太平御览二百七十四将上有在字。此脱。)军身。今国有难。愿子将而应之。主亲操钺授将军曰:此上至天者。将军制之。辞而行。乃爪鬋。设明衣。凿凶门而出。乘将军。(○御览军下有车字。)建鼓旗。载斧钺。临敌攻战而领。(○御览作不顾二字。)必死无有二心。
- 列女传曰:楚子反攻秦军。绝粮。使人请于王。因问其母。母问使者曰:士卒无恙乎。使者曰:士卒分菽粒而食之。又问将军无恙乎。对曰:将军朝夕刍豢黍粱。子反破秦军而归。母闭门不内。使数之曰:子不闻越王句践之伐吴耶。客有献醇酒一器者。王使人注上流。使士卒饮下流。味不加喙而卒战自五也。异日又有献一囊粮者。王又使以赐军士。分而食之。甘不踰嗌而战自十也。今士卒分菽粒而食之。子独朝夕刍豢何也。
- 汉书曰:韩信亡。萧何追还。汉王曰:以为大将。何曰:王素慢无礼。今拜大将。如召小儿。此乃信所以去也。王必欲拜之。宜择日斋戒。设坛场。具礼乃可。王许之。诸将皆喜。人人各自以为得大将。至拜。乃韩信也。一军皆惊。
- 又曰:冯唐对文帝曰:天下之将。独有廉颇李牧耳。上曰:嗟乎。吾独不得廉颇李牧为将。唐对曰:臣闻上古王者遣将也。跪而推毂曰:闑以内。寡人制之。闑以外。将军制之。军功爵赏。皆决于外。
- 又曰:霍去病为骠骑将军。为人少言有气。上尝欲教之孙吴兵法。对曰:顾方略何如尔。不至学古兵法。上为治第。令视之。对曰:匈奴不灭。无以家为。
- 又曰:西羌反。时赵充国年七十馀。上老之。使问谁可将者。充国对曰:无踰于老臣者矣。上遣焉。
- 东观汉记曰:吴汉当出师。朝受诏。夕即引道。初无办严之日。故能常任职。以功名终。
- 又曰:赤眉入长安。邓禹乘胜独克。而师行有纪。皆望风相携以迎降者。以千数。众号百万。
- 又曰:武威将军刘尚。击武陵五溪蛮夷。深入军没。马援因复请行。时年六十二。帝悯其老。未许之。援自请曰:臣尚能被甲。帝令试之。援据鞍顾眄。以示可用。帝笑曰:矍铄哉是翁也。遂遣援。
- 又曰:祭遵为将军。取士皆用儒术。对酒设乐。必雅歌投壶。在军旅。不忘俎豆。(事具巧艺部投壶篇。)
- 魏志曰:曹仁。字子孝。少时不脩行检。及长为将。严整奉法。常置科于左右。案以从事。
- 又曰:贾逵。字梁道。自为儿童戏弄。常设部伍。祖父习异之曰:汝大必为将帅。口授兵法数万言。
- 又曰:庞德讨关羽。亲与羽交战。射羽中额。时德常乘白马。羽军谓之白马将。
- 蜀志曰:邓艾为大将。三十馀年。赏罚明。善恤卒伍。身之衣食。资仰于官。不为苟素俭。然终不治私。妻子不免饥寒。
- 吴书曰:鲁肃为人节俭。不务俗好。治军整顿。禁令必行。在军阵。手不释书。又善谈论。能属文辞。有过人之明。周瑜之后。肃为之冠。
- 抱朴子曰:大将民之司命。社稷存亡。于是乎在。
- 诗 晋张华命将出征诗曰:重华隆帝道。戎蛮或来宾。徐夷兴有周。鬼方亦违殷。今在盛明世。寇虐动西垠。单醪岂无味。挟纩感至仁。
- 梁吴筠古意诗曰:匈奴数欲尽。仆在玉门关。莲花穿剑锷。秋月掩刀环。春机思窈窕。夏鸟鸣绵蛮。中人坐相望。狂夫终不还。
- 又边城将诗曰:塞外何纷纷。胡骑欲成群。尔时始应募。来投霍冠军。刀含四尺影。剑抱七星文。袖间血洒地。车中旌拂云。轻躯如未殡。终当厚报君。
- 又边城将诗曰:仆本边城将。驰射灵关下。箭衔雁门石。气振武安瓦。勋轻赏发兵。名高拜横野。留书应凿楹。传功须勒社。徒倾七尺命。酬恩终自寡。
- 又边城诗曰:闻君报一餐。远送出平野。玉摽丹霞剑。金络艳光马。高旗入汉飞。长鞭匿地写。曙星海中出。晓月山头下。岁晏坐论功。自有思臣者。
- 又边城诗曰:临淄重蹴鞠。西城好击刺。不要身后名。专骋眼前智。君看班定远。立功不负义。掣拽二丈旗。踯躅双凫骑。但问相知否。死生无险易。
- 赞 晋孙楚白起赞曰:烈烈桓桓。时维武安。神机电断。气济师然。南折劲楚。走魏禽韩。北摧马服。淩川成丹。应侯无良。苏子入关。噭噭谗口。火燎于原。遂焚杜邮。与萧俱燔。惟其没矣。古今所叹。
- 又韩信赞曰:淮阴屈节。盘于幽贱。秦失其鹿。英雄交战。践楚知亡。抚戈从汉。遂寤明主。超然虎奋。威震赵魏。擒项平难。割据山川。称孤南面。惜哉遘疑。一朝书叛。
- 又乐毅赞曰:乐生诞节。寔立弘度。丹旄电麾。秦韩景附。威震济西。齐悯失据。惠之不敏。翻然高翥。栖迟一丘。以保皓素。
- 表 后魏温子升广阳王北征请大将表曰:今四郊多垒。三军申发。率土之滨。莫敢宁晏。况忝末属。复董元戎。臣不尽心。谁将竭力。岂容饰让。苟违戎重。但以军旅之事。实所未学。求得重将。随方指麾。臣请先驱。被坚督战。若使旗鼓相望。埃尘相接。决机两阵之间。不辞万死之地。脱独委臣。专总戎旅。兵术靡常。军机屡变。以臣当之。必所未达。虽奉广算。有均胶柱。
- 论 魏何晏韩白论曰:此两将者。殆蚩尤之敌对。开辟所希有也。何者胜。或曰:白起功多。前史以为出奇无穷。欲窥沧海。白起为胜。若夫韩信。断幡以覆军。拔旗以流血。其以取胜。非复人力也。亦可谓奇之又奇者哉。白起破赵军。诈奔而断其粮道。取胜之术。皆此类也。所谓可奇于不奇之閒矣。安得比其奇之又奇者哉。
- 宋范晔二十八将论曰:二十八将者。前世所为上应二十八宿。未之详也。然咸能感会风云。奋其智勇。议者多非光武。不以功臣任职。至使英姿茂绩。委而勿用。然原夫良图远算。固将有以焉尔。若乃王道既衰。降及霸德。犹能受授惟庸。勋贤兼序。如管隰之迭升桓世。先赵之同列文朝。可谓兼通矣。降自秦汉。世资战力。至于翼夫王运。皆武人屈起。亦有鬻缯盗狗。轻猾之徒。或崇以连城之赏。或任以阿衡之地。故势疑则隙生。力侔则乱起。萧樊且犹缧绁。信越终见菹戮。不其然乎。因兹以降。迄于孝武。宰辅五世。莫非公侯。遂使搢绅道塞。贤能蔽拥。故光武监前事之违。存矫枉之志。虽寇邓之高勋。耿贾之鸿烈。分土不过大县数四。所加特进朝请而已。观其治平临政。课职责咎。将谓导之以法。齐之以刑者乎。永平中。显宗追感前世功臣。乃图画二十八将于南宫云台。其外又有王常李通窦融卓茂。合三十二人。叙其本第。系之篇末。