史传
- 释名曰:传。传也。以传示后人。
- 博物志曰:贤者著行曰传。
- 汉书曰:古之王者。世有史官。君举必书。所以慎言行。昭法戒也。左史记言。右史记事。事为春秋。言为尚书。
- 诗 魏阮瑀诗曰:误哉秦穆公。身没从三良。忠臣不达命。随驱就死亡。低头窥圹户。仰视日月光。谁谓此可处。恩义不可忘。路人为流涕。黄鸟鸣高桑。
- 又诗曰:燕丹养勇士。荆轲为上宾。图擢尽匕首。长驱西入秦。素车驾白马。相送易水津。渐离击筑歌。悲声感路人。举坐同咨嗟。叹气若青云。
- 宋陶潜咏荆轲诗曰:惜哉剑术疏。奇功遂不成。其人久已没。千载有馀情。
- 陈周弘直赋得荆轲诗曰:荆卿欲报燕。衔恩弃百年。市中倾别酒。水上击离弦。匕首光陵日。长虹气烛天。留言与宋意。悲歌非自怜。
- 陈杨缙赋得荆轲诗曰:函关使不通。燕将重深功。长虹贯白日。易水急寒风。壮发危冠下。匕首地图中。琴声不可识。遗恨没秦宫。
- 晋袁宏诗曰:周昌梗概臣。辞达不为讷。汲黯社稷器。栋梁表天骨。陆贾厌解纷。时与酒梼杌。婉转将相门。一言和平勃。趋舍各有之。俱令道不没。
- 又诗曰:无名困蝼蚁。有名世所疑。中庸难为体。狂狷不及时。杨恽非忌贵。知及有馀辞。躬耕南山下。芜秽不遑治。赵瑟奏哀音。秦声歌新诗。吐音非凡唱。负此欲何之。
- 陈阮卓赋咏得鲁连诗曰:鲁连有高趣。意气本相求。笑罢秦军却。书成燕将愁。聊弃南金赏。方从沧海游。寄言人世客。非君能见留。
- 晋左思咏史诗曰:被褐出阊阖。高步追许由。振衣千仞冈。濯足万里流。
- 吾希段干木。偃息蕃魏君。吾慕鲁仲连。谈笑却秦军。当世贵不羁。遭难能解纷。功成耻受赏。高节卓不群。又咏史诗曰:郁郁涧底松。离离山上苗。以彼径寸茎。荫此百尺条。世冑蹑高位。英俊沉下僚。地势使之然。由来非一朝。金张籍旧业。七叶弭汉貂。冯公岂不伟。白首不见招。
- 又咏史诗曰:主父宦不达。骨肉还相薄。买臣困樵采。伉俪不安宅。陈平无产业。归来翳负郭。长卿还成都。壁立何寥廓。四贤岂不伟。遗烈光篇籍。当其未遇时。忧在填沟壑。英雄有屯邅。由来自古昔。何世无奇才。遗之在草泽。
- 晋张协咏史诗曰:昔在西京时。朝野多欢娱。蔼蔼东都门。群公祖二疏。朱轩曜金城。供帐临长衢。达人知止足。遗荣忽如无。抽簪解朝衣。散发归海隅。
- 宋孝武咏史诗曰:聂政凭骁气。荆轲擅美风。孤刃骇韩庭。独步震秦宫。怀音岂若始。捐驱在命终。雄姿列往志。流声固无穷。
- 宋鲍昭咏史诗曰:五都矜财雄。三川养声利。百金不市死。明经有高位。京城十二衢。飞甍各鳞次。仕子飘华缨。游客竦轻辔。明星辰未晞。轩盖已云至。宾御纷飒沓。鞍马光照地。寒暑在一时。繁华及春媚。君平独寂漠。身势两相弃。
- 陈张正见赋得韩信诗曰:淮阴总汉兵。燕齐擅远声。沉沙拥急水。拔帜上危城。野有千金报。朝称三杰名。所悲云梦泽。空伤狡兔情。
- 陈刘删赋得苏武诗曰:奉使穷沙漠。抆泪上河梁。食雪天山近。思归海路长。系书秋待雁。握节暮看羊。因思李都尉。还汉不相忘。
- 陈祖孙登赋得司马相如诗曰:雍容文雅深。王吉共追寻。当垆应酤酒。托意且弹琴。上林能作赋。长门得赐金。唯当有汉主。知怀封禅心。
- 隋王由礼赋得马援诗曰:二帝已驰声。五溪还总兵。受诏金鞍动。论功铜马成。唯称聚米势。无惭薏苡情。虽谢云台影。犹传千载名。
- 志 后汉班固述五行志曰:河图命宓。洛书赐禹。八卦成列。九畴追叙。世代是宝。光演文武。春秋之占。各徵是举。
- 又艺文志述曰:伏羲画卦。书契后作。虞夏商周。孔纂其业。纂书删诗。缀礼正乐。彖系大易。因史立法。六学既登。遭世罔弘。群言纷乱。诸子相腾。秦人是灭。汉循其缺。刘向司籍。九流区别。
- 铭 宋颜延之家传铭曰:旷彼琅邪。实唯海宇。谁其来迁。时闻远祖。青州隐秀。爰始贞居。内辞鼎府。外秉邦闾。建节中平。分竹黄初。刑清齐石。(○初学记二十一作右。)政偃营区。葛峄明懿。平阳聪理。式荐公庭。或登宰士。列美霸朝。双风千里。华萼之茂。于昭不已。
- 表 梁简文帝上昭明太子集别传等表曰:臣闻无怀有巢之前。书契未作。尊卢赫胥之氏。坟典不传。昭明太子。禀仁圣之姿。纵生知之量。孝敬兼极。温恭在躬。明月西流。幼有文章之敏。羽籥东序。长备元良之德。蕴兹三善。弘此四聪。地尊虢嗣。外阳之术无徽。(○昭明太子集首作徵。)位比周储。缑山之驾不反。无以歈扬盛轨。宣记德音。请备之延阁。藏诸广内。丞彰茂实。式表洪徽。
- 传 梁江淹自序传曰:淹字文通。济阳考成人。为建安吴兴令。地在东南峤外。闽越之旧境也。爰有碧水丹山。珍木灵草。皆淹平生所至爱。不觉行路之远也。山中无事。专与道书为偶。及悠然独往。或日夕忘归。放浪之际。颇著文章自娱。常愿卜居筑宇。绝弃人事。苑以丹林。池以渌水。左倚郊甸。右带洒泽。青春受谢。则梜弋平皋。素秋澄景。则独酌虚室。侍姬三四。赵女数人。不则逍遥经纪。弹琴咏诗。朝露几閒。忽忘老之将至云尔。淹之学尽此而已矣。
- 论 宋范晔宦者论曰:宦人之在王朝者。其来旧矣。将以其体非全气。意志专良。通关中人。易以役养乎。汉仍袭秦制。置中常侍官。然引用士人。以参其选。皆银珰左貂。给事殿省。中兴之初。宦者悉用阉人。不复杂调他士。和帝即祚幼弱。而窦宪兄弟。专总权威。内外臣僚。莫由亲接。所与居者。唯阉官而已。故郑众得专谋禁中。终除大憝。遂享分王之封。超登公卿之位。于是中官始盛焉。改以金珰右貂。兼领卿署之位。邓后以女主临政。而万机殷远。帷幄制令。不出房闱之閒。不得不委刑人。寄之国命。其后孙程定立顺之功。曹腾参建桓之策。迹因公正。恩固主心。故中外服从。上下屏气。虽时有忠公。而竞见排斥。举动回山海。呼吸变霜露。阿旨曲求。则光宠三族。直情忤意。参夷五宗。汉之纲纪大乱矣。
- 梁沈约王僧达颜峻传论曰:世祖弱岁临蕃。游道未旷。披胸解带。义止宾僚。及运钟倾波。身危虑切。擢胆抽肝。犹患言未尽已也。至于凭玉负扆。威行万物。有欲必从。事无暂反。既而忧欢异日。甘苦变心。主挟今情。臣追昔款。宋昌之报。上赏已行。同舟之虑。下望愈结。嫌怨既萌。诛责自起。竣之取衅于世。盖由此乎。为人臣者。若能事主而损其私。立功而忘其报。虽求颠陷。不可得也。