第九卷:粱
粱
- 按粱与粟一类二种,原谱于粟部内独载青粱一种者,非,今从本草增入。又按尔雅,虋,赤苗,注云,今之赤粱粟。,白苗,注云,今之白粱粟。虋同穈,诗大雅,维穈维,传用尔雅疏,亦引郭注以解之,自苏颂图经本草列于黍部,李时珍本草纲目因之,而遂辨郭注为非误矣。
- 增 本草 粱,粱者,良也,谷之良者也。即粟也,周礼,九谷、六谷之名,有粱无粟。自汉以后,始以大而毛长者为粱,细而毛短者为粟。今则通呼为粟,而粱之名反隐矣。今世俗称粟中之大穗长芒,粗粒而有红毛、白毛、黄毛之品者,即粱也。苏恭曰,黄粱,出蜀、汉、商、浙间,穗大毛长,谷米俱粗于白粱,而收子少,不耐水旱,食之香美,胜于诸粱,人号竹根黄。白粱,穗大多毛且长,而谷粗扁长,不似粟圆也,米亦白而大,食之香美,亚于黄粱。青粱,谷穗有毛而粒青,米亦微青而细于黄、白粱,粒似青稞而少粗,早熟而收薄,夏月食之,极为清凉,但味短色恶,不如黄、白粱,北人少种之,作饧清白,胜于馀米。
- 广志 有具粱、解粱、有辽东赤粱,魏武帝常以作粥。
- 汇考
- 增 礼记曲礼 粱曰芗萁。 疏 粱曰芗萁者,粱谓白粱、黄粱也,萁语助也。
- 周礼天官 犬宜粱。 疏 犬宜粱者,犬味酸而温,粱米味甘而微寒,气味相成,故云犬宜粱。
- 集藻
- 五言律诗
- 原 唐杜甫佐还山后寄一首 白露黄粱熟,分张素有期,已应舂得细,颇觉寄来迟,味岂同金菊,香宜配绿葵,老人他日爱,正想滑流匙。
- 诗散句
- 增 唐杜甫 新炊间黄粱。
- 别录
- 原 种谷 地欲肥,耕欲细欲深,秋耕更佳,种欲成,实不秕,用腊雪水浸过,耐旱辟虫,时欲仲,春得雨为妙,小雨欲接湿,大雨须俟少乾,先耙后种,种后旋以石砘,砘令土坚,则苗出旺相,如遇天旱,苗出土仍砘,春种欲深,夏种欲浅,早禾、晚禾欲兼种,防岁有所宜,一云,闰月年宜晚田,然大率宜早,早田收多于晚,早田净而易治,晚者芜秽难治,且早谷米实而多,晚谷皮厚,米少而虚,行欲稀,谚云,稀谷大穗,来年好麦。
- 锄谷 锄以三遍、四遍为度,第一遍曰撮苗,留苗欲密,第二遍曰定科,留其壮者,去其密者、弱者,第三遍曰拥本,锄欲深,拥其土以护根,则耐旱,第四遍曰复垄,俗名添米五谷,惟小锄为良,苗出垄则深锄,锄不厌数,周而复始,勿以无草而怠功,锄者非止去草,盖地熟而实多,糠薄而米美,锄得十遍,可得八米,春锄起地,夏锄除草,春锄不用触湿,六月以后虽湿亦无嫌。
- 刈谷 食货志云,力耕数耘,收穫如盗贼之至,故熟速刈,乾速积,刈早则伤镰,刈晚则折穗,遇风则收减,湿积则藁烂,积晚则粒耗,连雨则生耳,所以收穫不可缓也,收穫者农事之终,务本者可怠焉,而自弃其前功乎。
- 积谷 周礼地官曰,舍人掌粟入之藏,注曰,九谷俱藏,以粟为主,神农之教曰,有石城十仞,汤池百步,带甲百万,而无粟弗能守也,北方水土深厚,窖地而藏,可数十年不坏。