第十五卷:荠
荠
- 原 荠,一名护生草。本草云:荠生济济,故谓之荠。释家取其茎作挑灯杖,可避蚊蛾,谓之护生草。野生,有大、小数种。小荠,花、叶、茎扁,味美。最细者名沙荠。大荠,科、叶皆大,而味不及小荠。茎硬有毛者名菥蓂,尔雅云:菥蓂,大荠。疏云:又名蔑菥,一名太蕺,一名马辛。味欠佳。冬至后生苗,二三月起茎五六寸,开细白花,结荚如小萍,有三角,荚内细子名蒫,尔雅云:蒫,荠实。疏云:荠,子味甘,人取其叶作菹及羹。四月收。师旷所谓,岁欲丰,甘草先生,即此。
- 增 野菜谱 江荠,生腊月,生熟皆可食,花时不可食,但可作齑用。倒灌荠,生旱田,采之熟食,亦可作齑。蒿柴荠,其叶可食,其秸可燃。扫帚荠,春采,熟食。碎米荠。三月采,皆可作齑。
- 汇考
- 增 诗 𨚍风 谁谓荼苦,其甘如荠。
- 礼记 月令 孟夏之月,靡草死。 注 靡草,荠、葶苈之属。
- 周礼 地官 以土会之法,辨五地之物生。四曰坟衍,其动物宜介物,其植物宜荚物。 注 荚物,荠荚、王棘之属。
- 淮南子 荠,夌冬生而夏死。
- 春秋繁露 荠以美,冬,水气也,荠,甘味也,乘于水气,故美者甘胜寒也。荠之言济,所以济大水也。
- 抱朴子 荠、夌、大蒜,仲夏而枯。
- 明皇杂录 高力士逐于巫山,山谷多荠而人不之食。因为诗寄意云,两京作斤卖,五溪无人采,夷夏虽有殊,气味终不改。
- 集藻
- 尺牍
- 原 宋 苏轼 与徐十二 今日食荠极美,念君卧病,面、酒、醋皆不可近,惟有天然之珍,虽不甘于五味,而有味外之美。《本草》荠,和肝气,明目。凡人夜则血归于肝,肝为宿血之脏,过三更不睡,则朝旦面色黄燥,意思荒浪,以血不得归故也。若肝气和,则血脉通流,津液畅润,疮疥于何有。君今患疮,故宜食荠。其法:取荠一二升许,净择,入淘了米三合,冷水三升,生姜不去皮搥两指大,同入釜中,浇生油一蚬壳当于羹面上,不得触,触则生油气,不可食,不得入盐、醋。君若知此味,则陆海八珍皆可鄙厌也,天生此物,以为幽人山居之禄,辄以奉传,不可忽也。
- 赋
- 增 晋 夏侯湛 荠赋 寒冬之日,余登乎城,跬步乎北园,睹众草之萎悴,览林果之零残,悲纤条之槁摧,慜枯叶之飘殚,见芳荠之时生,被畦畴而独繁,钻重冰而挺茂,蒙严霜以发鲜,舍盛阳而弗萌,在太阴而斯育,永安性于猛寒,差无宁乎暖燠,齐精气于𣢸冬,均贞固乎松竹。
- 文赋散句
- 增 楚 屈原 九章 荼荠不同亩兮。
- 原 齐 卞伯玉 荠赋 终风扫于暮节,霜露交于杪秋,有凄凄之绿荠,方滋繁于中畴。
- 四言古诗
- 原 明 陈继儒 十亩之郊,菜叶荠花,抱瓮灌之,乐哉农家。
- 五言古诗
- 原 宋 陆游 食荠十韵 舍东种早韭,生计似庾郎,舍西种小果,戏学蚕丛乡,惟荠天所赐,青青被陵冈,珍美屏盐酪,耿介凌雪霜,采撷无阙日,烹饪有秘方,候火地炉暖,加糁沙钵香,尚嫌杂笋蕨,而况污膏粱,炊粳及鬻饼,得此生辉光,吾馋实易足,扪腹喜欲狂,一扫万钱食,终老稽山旁。
- 五言律诗
- 增 宋 徐似道 萋萋墙根荠,采掇盈一襜,破白半浮糁,杀青微下盐,长贫叹亦苦,积悟觉尤甘,缅想拔葵老,吾今已伤廉。
- 七言律诗
- 增 宋 陆游 食荠糁甚美盖蜀人所谓东坡羹也 荠糁芳甘妙绝伦,啜来恍若在峨岷,莼羹下豉知难敌,牛乳抨酥亦未珍,异味颇思修净供,秘方当惜授厨人,午窗自抚膨脝腹,好住烟村莫厌贫。
- 七言绝句
- 原 宋 陆游 食荠三首
- 小著盐醯和滋味,微加姜桂助精神,风炉歙钵穷家活,妙诀何曾𡧓授人。
- 日日思归饱蕨薇,春来荠美忽忘归,传誇真欲嫌荼苦,自笑何时得瓠肥。
- 采采珍蔬不待畦,中原正味压莼丝,挑根择叶无虚日,直到开花如雪时。
- 诗散句
- 增 唐 白居易 满庭田地湿,荠叶生墙根。
- 宋 陈与义 薄饭不能羹,墙阴老春荠。
- 程俱 荠花虽未繁,著地烂于缬。
- 金 李献能 晓雪没寒荠,无物充朝饥。
- 宋 司马光 后檐数户地荒秽,不剪欲令生荠花。
- 原 苏轼 时绕麦田求野荠,强为僧舍煮山羹。
- 增 刘克庄 荠花满地无人见,惟有山蜂度短墙。
- 唐 孟郊 食荠肠亦苦。
- 朱庆馀 迎寒荠叶稠。
- 宋 王安石 薰风洲渚荠花繁。
- 陆游 寒荠绕墙甘若饴。
- 金 段继昌 冻陇苏来白荠添。
- 别录
- 原 制用 清明,日未出,采荠茎,候乾,夏作灯杖,蚊、蛾不敢近。