海
- 尚书曰:江汉朝宗于海。
- 山海经曰:无皋之山。南望幼海。(郭璞注曰:即少海水。)
- 又曰:发鸠之山。有鸟名曰精卫。是炎帝之女。往游于东海。溺而不反。是故精卫常取西山之木石。以填东海。
- 又曰:大荒中有山。名曰天台。海水之入焉。
- 老子曰:江海所以能为百谷王者。以其善下。故能为百谷王。
- 淮南子曰:海不让水。积以成其大。
- 谢承后汉书曰:汝南陈茂。尝为交阯别驾。刺史周敞。涉海遇风。舡欲覆没。茂拔剑呵骂水神。风即止息。
- 博物志曰:旧说。天河与海通。近世有居海渚者。年年八月。有浮楂来过。甚大。往反不失期。此人乃多粮。乘楂去。忽忽不觉昼夜。奄至一处。有城郭屋舍。望室中。多见织妇。见一丈夫。牵牛渚次饮之。此人问此为何处。答曰:问严君平。此人还。问君平。君平曰:某年某月。有客星犯牛斗。即此人乎。
- 王隐晋书曰:慕容晃上言曰:臣躬征平郭。远假陛下之威。将士竭命。精诚感灵。海为结冰。凌行海中三百馀里。臣自立国。及问诸故老。初无海水冰冻之岁。
- 神仙传曰:麻姑谓王方平曰:自接侍以来。见东海三为桑田。向到蓬莱。水乃浅于往者略半也。岂复为陵乎。
- 论语曰:道不行。乘桴浮于海。从我者其由也与。
- 庄子曰:南海之帝为倏。北海之帝为忽。中央之帝为浑沌。倏与忽时相与遇于浑沌之地。浑沌待之甚厚。倏与忽谋报浑沌之德。曰:人皆有七窍。以视听食息。此独无有。常试凿一窍。七日而浑沌死。
- 又曰:穷发之北。有溟海者。天池也。有鱼名曰鲲。化而为鸟。名曰鹏。(事具鸟部。)
- 又曰:东海之鳖。谓埳井之蛙曰:夫海。千里之远。不足以举其大。千仞之高。不足以极其深。禹之时。十年九潦而水弗加益。汤之时。八年七旱而涯不减损。夫不为顷久推移。不以多少进退者。此亦东海之大乐也。又曰:海水三岁一周。流波相薄。故地动。
- 韩诗外传曰:成王时。有越裳氏。重三译而朝。曰:吾受命国之黄发曰:久矣。天之不迅风雨。海之不波溢也。三年于兹矣。意者中国有圣人乎。盍往朝之。
- 十洲记曰:扶桑在碧海之中。地一面万里。太帝之宫。太真东王君所治处。
- 玄中记曰:天下之强者。东海之恶燋焉。水灌而不已。恶燋者。山名也。在东海南方三万里。海水灌水而即消。
- 博物志曰:汉使骠骑将军霍去病。北伐单于。至瀚海而还。
- 周景式孝子传曰:管宁避地辽东。经海遇风。船人危惧。皆叩头悔过。宁思愆。念向曾如厕不冠。即便稽首。风亦寻静。
- 西域传曰:蒲昌海一名盐泽。
- 诗 宋谢灵运游赤石进帆海诗曰:首夏犹清和。芳草亦未歇。水宿淹晨暮。阴霞屡兴没。周览倦瀛壖。况乃凌穷发。川后时安流。天吴静不发。扬帆采石华。挂席拾海月。
- 齐谢朓望海诗曰:沧波不可望。望极与天平。往往孤山映。处处春云生。差池远雁没。飒沓群凫惊。
- 梁刘孝标登郁洲山望海诗曰:沧潦联霄岫。曾岭郁巑崱。下盘盐海底。上转灵乌翼。滇㴐非可辩。鸿溶信难测。轻尘久弭飞。惊浪终不息。云锦曜石屿。罗绫文水色。
- 北齐祖孝徵望海诗曰:登高临巨壑。不知千万里。云岛相接连。风潮无极已。时看远鸿度。乍见惊鸥起。无待送将归。自然伤客子。
- 赋 后汉班叔皮览海赋曰:余有事于淮浦。览沧海之茫茫。悟仲尼之乘桴。聊从容而遂行。驰鸿濑以缥鹜。翼飞风而回翔。顾百川之分流。焕烂漫以成章。风波薄其●●。邈浩浩以汤汤。指日月以为表。索方瀛与壶梁。曜金璆以为阙。次玉石而为堂。蓂芝列于阶路。涌醴渐于中唐。朱紫彩烂。明珠夜光。松乔坐于东序。王母处于西箱。命韩众与歧伯。讲神篇而校灵章。愿结旅而自托。因离世而高游。骋飞龙之骖驾。历八极而回周。遂竦节而响应。忽轻举以神浮。遵霓雾之掩荡。登云涂以凌厉。乘虚风而体景。超太清以增逝。麾天阍以启路。辟阊阖而望余。通王谒于紫宫。拜太一而受符。
- 魏王粲游海赋曰:乘菌桂之方舟。浮大江而遥逝。翼惊风而长驱。集会稽而一睨。登阴隅以东望。览沧海之体势。吐星出日。天与水际。其深不测。其广无臬。章亥所不极。卢敖所不届。怀珍藏宝。神隐怪匿。或无气而能行。或含血而不食。或有叶而无根。或能飞而无翼。鸟则爰居孔鹄。翡翠鹔鹴。缤纷往来。沉浮翱翔。鱼则横尾曲头。方目偃额。大者若山陵。小者重钧石。乃有贲蛟大贝。明月夜光。蠵{辟龜}玳瑁。金质黑章。若夫长洲别岛。旗布星峙。高或万寻。近或千里。桂林丛乎其上。珊瑚周乎其趾。群犀代角。巨象解齿。黄金碧玉。名不可纪。
- 魏文帝沧海赋曰:美百川之独宗。壮沧海之威神。经扶桑而遐逝。跨天崖而托身。惊涛暴骇。腾踊澎湃。铿訇隐邻。涌沸凌迈。于是鼋鼍渐离。泛滥淫游。鸿鸾孔鹄。哀鸣相求。杨鳞濯翼。载沉载浮。仰唼芳芝。俛漱清流。巨鱼横奔。厥势吞舟。尔乃钓大贝。采明珠。搴悬黎。收武夫。窥大麓之潜林。睹摇木之罗生。上蹇产以交错。下来风之泠泠。振绿叶以葳蕤。吐分葩而扬荣。
- 晋木玄虚海赋曰:昔在帝妫臣唐之世。洪涛澜汗。万里无际。江河既导。万穴俱流。掎拔五岳。竭涸九州。于廓灵海。长为委输。(去声。)其为怪。则乃浟湙(音亦。)潋滟。浮天(○原讹大。据文选十二改。)无岸。波如连山。乍合乍散。嘘吸百川。洗涤淮汉。若乃霾翳潜消。莫振莫竦。轻尘不飞。纤罗不动。犹尚呀呷。馀波独涌。若乃边荒速告。王命急宣。飞迅鼓楫。泛海凌山。于是候劲风。揭百尺。维长梢。挂帆席。望涛远决。囧然鸟逝。一越三千。不终朝而济所届。若乃负秽临深。虚誓愆祈。则有海童邀路。马衔当蹊。天吴乍见而髣佛。罔象暂晓而闪尸。尔其大量也。则南澰朱崖。北洗天墟。东演析木。西薄青徐。经纶瀴溟。万万有馀。吐云霓。含龙鱼。隐鲲鳞。潜云居。其垠则有天琛水怪。鲛人之室。瑕石诡晖。鳞甲异质。繁䌽扬华。万色隐鲜。阳冰不治。(○文选十二作冶。)阴火潜燃。其鱼则横海之鲸。突杌孤游。茹鳞甲。吞龙舟。若其毛翼产鷇。剖卵成禽。凫雏离䙕。鹤子淋渗。群飞侣浴。戏广浮深。且其为器也。苞乾之奥。括坤之区。唯神是宅。亦祇是庐。何奇不有。何怪不储。茫茫积流。含形内虚。旷哉坎德。卑以自居。
- 晋潘岳沧海赋曰:徒观其状也。则汤汤荡荡。澜漫形沉。流沫千里。悬水万丈。测之莫量其深。望之不见其广。无远不集。靡幽不通。群溪俱息。万流来同。含三河而纳四渎。朝五湖而夕九江。阴霖则兴云降雨。阳霁则吐霞曜日。煮水而盐成。剖蚌而珠出。其中有蓬莱名岳。青丘奇山。阜陵别岛。㟪瑰其閒。其山则𡻱崔嵬崒。嵯峨隆屈。披沧流以特起。擢崇基而秀出。其鱼则有吞舟鲸鲵。●鲗龙须。蜂目豺口。狸班雉躯。怪体异名。不可胜图。其虫兽则素蛟丹虬。元龟灵鼍。脩鼋巨鳖。紫贝螣蛇。玄螭蚴虬。赤龙焚蕴。迁体改角。推旧纳新。举扶摇以抗翼。泛阳侯以濯鳞。其禽鸟则鶠鸿鹔鹴。驾(○当作鴐。)鹅鵁鶄。朱背炜烨。缥翠葱青。详察浪波之来往。遍听奔激之音响。力势之所回薄。润泽之所弥广。普天之极大。横率土而莫两。
- 晋庾阐海赋曰:昔禹启龙门。群山既凿。高明澄气而清浮。厚载势广而盘礡。灌注百川。控清引浊。始乎滥觞。委输大壑。若夫长风鼓怒。涌浪碎磕。飏波于万里之閒。漂沫于扶桑之外。于是百川辐凑。四渎横通。回䫻泱漭。耸散穹隆。映晓云而色暗。照落景而俱红。惊浪峣峨。眇漫瀄汩。灙漭潺湲。浮天沃日。鲸鲵蕴而乍见。伏螭涌而竞游。灵鼍朱鳖。出没争浮。螣龙掣水。巨鳞吞舟。
- 晋孙绰望海赋曰:五湖同浸。九江丛溉。抱河含济。吞淮纳泗。南控沅湘。西引泾渭。洲渚迢递以疏属。岛屿绵邈以牢罗。殖嵬崔之碣石。搆穹隆之牂柯。玄奥之府。重刃之房。鳞汇万殊。甲产无方。包随珠。衔夜光。玳瑁熠烁以泳游。脚蠵焕烂以映涨。灵贝含素而表紫。蠳螺络舟而带缃。青甲芬飙以微扇。玄木杳眇以舒芳。其卉木则绿苔石发。蔓以流绵。紫茎菎综。解以被渚。华组依波而锦披。翠纶扇风而绣举。长鲸岳立以截浪。虭䱜扬鬐以排流。巨鳌赑屃以冠山。乌鳠呼噏以吞舟。鹏为羽桀。鲲称介豪。翼遮半天。背负重霄。举翰则宇宙生风。抗鳞则四渎起涛。考万川以周览。亮天池之综纬。弥纶八荒。亘带九地。昏明注之而不溢。尾闾泄之而不匮。
- 齐张融海赋曰:尔其海之状也。则穷区没渚。万里藏岸。控会河济。朝总江汉。湍转则日月似惊。浪动则星河如覆。展转从横。扬珠起玉。峰势崇高。岫形参错。或如前而未进。乍非迁而已却。却瞻无后。向望何前。长寻高眺。唯水与天。若乃山横蹙浪。风倒摧波。磊若惊山碣岭以竦石。郁若飞烟奔云以振柯。连瑶光而交彩。接玉绳以通华。尔其奇名出录。诡物无书。高岸乳鸟。横閞产鱼。脚蠵玳瑁。绮贝绣螺。玄珠互采。(○原讹牙米。据冯校本及明本改。)绿紫相华。